Dysgrafie

Wat is dysgrafie?

Dysgrafie is een stoornis in het vermogen om te schrijven, zonder dat er sprake is van een intellectuele stoornis. We spreken van een dysgrafisch handschrift als een kind niet of nauwelijks leesbaar schrijft en/of het schrijftempo erg laag ligt. Er wordt dus gekeken naar de kwaliteit en de snelheid van het handschrift. Hierbij worden de prestaties van het kind vergeleken met kinderen uit dezelfde leeftijdsgroep.

Oorzaken van dysgrafie

Een dysgrafisch handschrift kan een kenmerk zijn van (verborgen) dyslexie. Vaak hebben kinderen met dyslectische dysgrafie moeite met spellen.

Dyslexie zorgt ervoor dat kinderen moeite hebben de woorden in hun hoofd om te zetten in de signalen, die ervoor zorgen dat de letters gevormd worden. Dit kan komen doordat ze:

• letters niet goed kunnen visualiseren.
• auditieve informatie niet kunnen omzetten in de signalen die nodig zijn om de letters te vormen.

Daarnaast zie je dat ze vaak:

• niet meer weten hoe ze de letters moeten vormen, het handschrift is niet geautomatiseerd.
• niet meer weten wat de volgorde van de letters was.
• verkrampen tijdens het schrijven omdat ze moeite hebben met het reguleren van de spier(ont)spanning.
• tijdens het schrijven meebewegen met andere lichaamsdelen, zoals de tong, de andere hand, of een van de voeten).

Kenmerken van een dysgrafisch handschrift

• vreemd gevormde letters.
• gespiegelde letters.
• spaties die op vreemde plekken verschijnen, of juist geen spaties.
• gebrek aan vormverschil tussen de letters, alle letters zijn even hoog.
• letters en/of verbindingen waarbij de schrijfbeweging wordt onderbroken.
• weglaten van hele of halve letters.
• letters die in elkaar schuiven.
• onregelmatige lettergrootte.
• wisselende hellingshoek van de letters.

Slim maar niet kunnen schrijven

Stel, een kind heeft een hoog verbaal IQ en beschikt over een uitstekende mondelinge uitdrukkingsvaardigheid. Het kind kan geweldige discussies voeren en hele verhandelingen houden over de meest uiteenlopende onderwerpen. De leerkracht noemt het kind “een vraagbaak”. En toch worden er onvoldoendes gehaald op school. Dit omdat het kind niet op papier krijgen wat er in het hoofd zit. Daardoor gaat het kind zuiniger om met de te op te schrijven antwoorden. De helft wordt weggelaten, want dit levert minder schrijfwerk op. Dat resulteert in slechte cijfers. Het geschreven werk van het kind lijkt op dat van een veel jonger kind. De frustraties die dit met zich meebrengt, zijn enorm.

Bij kinderen met verborgen dyslexie blijken de schrijf- en spellingsproblemen hardnekkiger en resistenter te zijn dan de leesproblemen. Vaak krijgen ze jarenlang RT zonder dat er echt sprake is van een verbeterd handschrift. Het is daarom van belang dat een kind met (dyslectische) dysgrafie zo vroeg mogelijk aan de slag gaat op een laptop of PC. Want met gerichte fysiotherapie of schrijftherapie wordt meestal slechts een beperkte vooruitgang geboekt.

Geen dyslexieverklaring maar wel ernstige schrijfproblemen?

Hoogbegaafde kinderen met lees- en/of spellingsproblemen vallen vaak niet voldoende uit om in aanmerking te komen voor een dyslexieverklaring. Dat wil echter niet zeggen dat ze geen problemen ervaren. Heeft jouw kind geen dyslexieverklaring maar heeft het wel problemen met spelling en schrijven? Dan zou je kunnen laten onderzoeken of er wellicht sprake is van dysgrafie. Deze diagnose kan worden gesteld door een gespecialiseerde kinderfysiotherapeut.

Dysgrafie ook mogelijk zonder dyslexie

Dysgrafie hangt niet altijd samen met dyslexie. Er kan ook slechts sprake zijn van een zwakke, fijne motoriek en/of een zwakke spierspanning. Dysgrafie is een motorische handicap volgens de DSM-IV. Met deze diagnose heeft het kind recht op extra tijd bij toetsen (dat is heel belangrijk op de middelbare school!) en als het schrijven een te grote belemmering is, kan een laptop worden ingezet voor het schoolwerk. Veel scholen zijn niet bekend met deze handicap, de kans bestaat dus dat de school erop gewezen moeten worden.