Clusterhoofdpijn

Wat is clusterhoofdpijn?

Clusterhoofdpijn is een vrij zeldzame maar zeer ernstige vorm van hoofdpijn, die in aanvallen optreedt. Clusterhoofdpijn wordt ook neuralgie van Horton genoemd en staat in de volksmond ook wel bekend als ‘suicide headache’ (zelfmoordhoofdpijn), vanwege de bijna ondraaglijke pijn.

Clusterhoofdpijn treedt op in aanvallen. De pijn zet vrij plotseling op, zonder dat je het voelt aankomen. De pijn begint aan één kant van het hoofd, rondom de slaap. Het is een zeer intense pijn die uitstraalt naar de oogkas oor en zich kan uitbreiden tot nekpijn. De duur van een aanval van clusterhoofdpijn kan variëren van een kwartier tot zo’n drie uur en je kunt tot acht keer per dag een aanval krijgen.

Een opvallend kenmerk van clusterhoofdpijn is, dat de aanvallen vaak op bijna precies dezelfde tijdstippen van de dag optreden. Clusterhoofdpijn komt meer voor bij mannen dan bij vrouwen (de verhouding is 3 : 1) en dan vooral bij een leeftijd van 20-50 jaar.

Episodische en chronische clusterhoofdpijn

Clusterhoofdpijn is onder te verdelen in een episodische en een chronische vorm. Bij de episodische vorm van de hoofdpijn worden periodes van weken tot maanden waarin de aanvallen optreden, afgewisseld met periodes zonder pijn. Zo’n pijnvrije periode kan jaren duren, waarna de pijn plotseling weer kan terugkomen.

De chronische vorm kent geen pijnvrije periodes en is dus continu aanwezig. De episodische vorm van clusterhoofdpijn kan overgaan in de chronische vorm, en andersom.

Clusterhoofdpijn heeft een enorme invloed op het dagelijks leven en resulteert vaak in geheugen- en concentratieproblemen en arbeidsongeschiktheid. Mensen met clusterhoofdpijn krijgen vaak te maken met onbegrip vanuit hun omgeving.

Clusterhoofdpijn moet overigens niet verward worden met migraine, een andere vorm van hoofdpijn. Mensen met migraine voelen de aanval vaak aankomen, zijn misselijk en willen het liefst stil gaan liggen. Ook spanningshoofdpijn is een heel andere aandoening, met zijn eigen kenmerken en oorzaak.

Oorzaken van clusterhoofdpijn

Hoewel er uitgebreid onderzoek wordt gedaan naar clusterhoofdpijn, is er nog geen duidelijke oorzaak bekend. Men denkt dat het ontstaan van de ziekte te maken heeft met een afwijking in de hypothalamus, een deel van de hersenen. De hypothalamus heeft een groot aantal functies voor het lichaam, waaronder het regelen van de bloeddruk, de hartslag, de hormoonhuishouding en de biologische klok. Dit laatste zou een reden kunnen zijn voor het feit dat de pijnaanvallen vaak rond dezelfde tijdstippen opkomen.

Er zijn verschillende factoren waarvan wordt gedacht dat ze een aanval van clusterhoofdpijn kunnen uitlokken. Mogelijke uitlokkende factoren zijn bijvoorbeeld alcohol, kou, weinig zuurstof (bijvoorbeeld op grote hoogtes) en bepaalde smaakversterkers. Het is echter nog niet bewezen dat deze dingen echt invloed hebben op het ontstaan van een aanval en de onderliggende mechanismen zijn dan ook nog niet bekend.

Symptomen van clusterhoofdpijn

Het belangrijkste symptoom van clusterhoofdpijn is dat het vrij plotseling komt opzetten. Mensen met de aandoening beschrijven een aanval als een haast ondraaglijke, stekende pijn aan de zijkant van het hoofd. De pijn kan uitbreiden tot nekklachten, pijn aan de oogkas, het oor en de bovenkaak aan dezelfde kant van het hoofd.

De intense pijn gaat vaak gepaard met bijverschijnselen. Zo hebben mensen vaak last van een verstopte neus, een tranend oog, een verkleinde pupil en een hangend ooglid, allemaal aan dezelfde kant van het hoofd als waar de pijn zit. In tegenstelling tot mensen met migraine, die het liefst in een donkere kamer stil willen liggen, worden mensen met clusterhoofdpijn juist erg onrustig. Ze hebben een grote bewegingsdrang en gaan onrustig rondlopen.