Overprikkeling en de hersenen

De kern van deze ervaring ligt in de thalamus, een belangrijke structuur in het diencephalon – het centrale relaisstation van de hersenen. Elke lichtflits, elk geluid en elke luchtbeweging passeert de thalamus voordat het bewustzijn bereikt wordt. Onder gezonde omstandigheden filtert dit knooppunt binnenkomende informatie, waardoor de hersenen zich kunnen concentreren op wat er echt toe doet.

Wanneer ontsteking, trauma of gifstoffen dit systeem echter verstoren, raakt de thalamus overprikkeld. De hersenen verliezen hun filtervermogen. In plaats van een kalme stroom van sensaties ervaren mensen een "tsunami van stimuli" – een vloedgolf van licht, geluid en beweging die oncontroleerbaar lijkt.

Een belangrijke regulator in dit systeem is het cerebellum, ook wel de "kleine hersenen" genoemd. Hoewel klein, speelt het een belangrijke rol bij het bewaren van het evenwicht – niet alleen het fysieke evenwicht, maar ook het sensorische evenwicht. Het cerebellum helpt onnodige stimuli te onderdrukken en ondersteunt een soepele communicatie tussen lichaam en geest. Wanneer het verzwakt is, zoals kan gebeuren na een virale ontsteking (zoals na COVID-19), neurotoxiciteit of hersenletsel, kan het niet langer de benodigde remmende signalen afgeven.

Een van de natuurlijke kalmerende stoffen van de hersenen is GABA (gamma-aminoboterzuur), een neurotransmitter die als een rempedaal werkt voor overprikkelde neuronen. Wanneer de GABA-niveaus dalen, verliezen de hersenen hun vermogen om zichzelf te vertragen. Zonder voldoende GABA blijven sensorische paden open en ongefilterd – lichten lijken verblindend, geluiden voelen pijnlijk aan en concentratie wordt moeilijk te bereiken.

Samen kunnen deze veranderingen – een verlaagd GABA-niveau, cerebellaire disfunctie en thalamische overstimulatie – de wereld ondraaglijk intens maken. Dit is geen kwestie van verbeelding of emotionele zwakte; het is een neurofysiologische reactie. De hersenen werken in de overlevingsmodus en worstelen om zichzelf te beschermen tegen een overbelasting aan input.