Cholesterol speelt rol bij alzheimer

Nederland telt op dit moment zo'n 270.000 mensen met alzheimer. Elk jaar groeit de patiëntengroep met zeker vijf- tot zevenduizend, om uiteindelijk te verdubbelen - tot ruim een half miljoen - tegen het jaar 2050, verwacht Alzheimer Nederland.

Met behulp van een gloednieuwe genetische techniek ontdekte een groep Amerikaanse en Nederlandse onderzoekers dat ophoping van cholesterol in hersencellen van alzheimerpatiënten tot een onvermijdelijke opstapeling van schadelijke alzheimereiwitten leidt. Deze eiwitten verstoren de communicatie tussen hersencellen in het brein, waarna die uiteindelijk afsterven met dementie tot gevolg. De groep wetenschappers hoopt binnen één tot twee jaar een cholesterolremmer voor het hersengebied te kunnen testen bij patiënten met de ziekte. Neurobioloog en alzheimer-onderzoeker dr. Rik van der Kant van de Vrije Universiteit in Amsterdam zegt optimistisch te zijn dat de alzheimer-behandeling door cholesterolvermindering in de hersenen tot interessante resultaten kan leiden. Van der Kant: "Omdat we voor dit onderzoek levende hersencellen nodig hadden, en niet zomaar even wat hersenweefsel bij een patiënt kunnen wegnemen, hebben we stamcellen uit de huid van alzheimerpatiënten kunnen opkweken en herprogrammeren tot hersencellen."

Bestaande medicijnen uittesten

Ruim 1600 bestaande medicijnen zijn vervolgens, via de nieuwe gentechniek, uitgetest op deze gekweekte hersencellen. "We ontdekten dat medicijnen die cholesterol verlaagden in de alzheimerhersencellen ook de opbouw van de twee schadelijke eiwitten (of proteïnen) verhinderden. Een bijzondere vaststelling." Al eerder werd gezien, onder meer in de zogenoemde 'Rotterdam Study', dat mensen die statines slikken om hun cholesterol te verminderen, een licht verlaagde kans hebben om alzheimer te ontwikkelen. Van der Kant: "Cholesterolverlaging voor het lichaam is echter een wat ander verhaal dan cholesterolverlaging voor de hersenen. Niet elk middel dat voor het lichaam werkt, kan doordringen tot het brein. Dit wordt veroorzaakt door de zogeheten ‘bloed-hersenbarrière’, die letterlijk de beschermende grens vormt tussen de hersenen en de rest van het lichaam.” Toch leverde de medicijntoetsing van 1600 middelen één cholesterolverlagend medicijn op dat ook tot de hersenen wist door te dringen: het bestaande hiv-medicijn Efavirenz. “Dit middel zou een potentieel medicijn kunnen zijn om Alzheimer mee te behandelen,” stellen de onderzoekers.