Covid-19 en overgewicht

Overgewicht geeft een virus extra kans om toe te slaan

Tijdens de pandemie kwam het veelvuldig naar voren: mensen met obesitas liepen een aanzienlijk groter risico ernstig ziek te worden van het virus dan de mensen met een gezond gewicht. Hoe kan dat en welke maatregelen zijn er nodig om van het overgewicht af te komen?

 

Zo werkt ons immuunsysteem

Laten we bij het begin beginnen: ons immuunsysteem en hoe dat reageert op een virus. Als een virus ons lichaam binnenkomt via de luchtwegen hecht het zich aan zogenaamde ACE-receptoren die aan de buitenkant van onze cellen liggen. Wanneer er niets gebeurt, gaat het virus zichzelf vermenigvuldigen in onze cellen. Gelukkig komt het niet zover, want zodra het virus zich hecht aan die ACE-receptoren wordt het gesignaleerd door bepaalde immuuncellen: de lymfocyten. Om precies te zijn onze T-helper-lymfocyten. Deze hulpcellen geven de informatie door aan twee andere soorten lymfocyten. De eerste bestaat uit B-lymfocyten, die direct aan de slag gaan om antilichamen tegen het virus te maken en het zo onschadelijk te maken. De tweede bestaat uit T-lymfocyten, die de geïnfecteerde cellen dood. Er wordt dus hard gewerkt om zowel het virus als de schade op te ruimen. De taak van ons immuunsysteem zit er dan nog niet op. Onze geheugen B- en T-lymfocyten slaan de informatie over dit virus als het ware op, waardoor die bij een volgende infectie direct reageren op het virus. Bij een volgende besmetting reageren we dus wel, maar worden we niet meer ziek.

 

Vetcellen

Het is een bekend gegeven dat overgewicht, obesitas, een belangrijke risicofactor is voor Covid-19. Dat komt doordat vetcellen veel ACE-receptoren bezitten, waaraan het virus zich graag vasthecht. Momenteel heeft 45 procent van de Nederlanders overgewicht. Niet alleen het buikvet dat je kunt zien is gevaarlijk voor onze gezondheid, het visceraal vet is dat nog veel meer. Dit is het vet dat zich rond organen vormt, zoals lever, nieren, darmen, longen. Dit vet belemmert de organen ernstig in hun functie en is een belangrijke risicofactor bij het ontstaan van diabetes mellitus type 2. Met andere woorden: overgewicht brengt nog veel meer risico’s met zich mee.

De belangrijkste veroorzakers van een verhoogd vetpercentage:

• CIS- en transvetzuren die in alle snacks voorkomen, zoals chips, frituur, koek en gebak;
• koolhydraten, zoals pasta, brood, pizza, snoep;
• medicatie: corticosteroïden, antidepressiva, anti-epileptica en dergelijke;
• hormoonverstoringen (bijnier, schildklier), sommige genetische factoren en tot slot psychologische omstandigheden, zoals stress, angst, woede en verveling.

Bijzondere aandacht verdienen de koolhydraten. Een teveel aan koolhydraten, zoals in ons westerse voedingspatroon, wordt door het lichaam opgeslagen als vet (lipogenese). Dat stamt nog uit de tijd van jagers en verzamelaars, waar reserve opbouwen belangrijk was. De meeste dieren hebben dezelfde eigenschap, in het bijzonder wanneer het winterseizoen in aantocht is. Je vetgehalte kun je meten met de Body Mass Index (BMI). Deel je gewicht in kilo’s door het aantal meter lichaamslengte in het kwadraat. Wanneer dit getal hoger is dan 25 dan is er sprake van overgewicht. Tegenwoordig meten we vaker de buikomvang ter hoogte van de navel. Die mag niet meer dat 80 cm zijn bij vrouwen en niet meer dan 94 cm bij mannen.

 

Overgewicht bestrijden

Zowel vanwege de genoemde ACE-receptoren als vanwege de aanslag op ons immuunsysteem, moet overgewicht fors worden aangepakt. De CIS- en transvetzuren, de (geraffineerde) koolhydraten en de hoeveelheid eten zijn de belangrijkste boosdoeners. De algemene maatregelen om van het overtollige vet af te komen, lijken heel simpel: géén suikers, géén granen, gluten en gist eten en zuivelproducten zien te vermijden. Drie à vijf kleine maaltijden per dag, met diverse groente en fruitsoorten, in combinatie met ademhalingsoefeningen en interval looptrainingen. Toch vragen deze maatregelen absolute discipline. Toch is het de inzet meer dan waard, door het overgewicht aan te pakken, zorgen we voor een aanzienlijk sterker immuunsysteem.