“Er is veel geld nodig om onderzoek te kunnen doen naar verband tussen toxische stoffen en het toxisch syndroom"

Vrijwel onzichtbaar gaat er een sluipmoordenaar schuil in het hedendaagse beroepenlandschap. Steeds vaker slaat deze sluipmoordenaar toe om beroepsbeoefenaren totaal ontredderd achter te laten, niet meer in staat om te functioneren binnen hun functie of binnen hun eigen gezin. Deze koele killer luistert naar de naam toxisch syndroom. Het fenomeen toxisch syndroom komt voor in alle sectoren, waarin mensen worden blootgesteld aan toxische stoffen. Denk hierbij onder meer aan mensen die werkzaam zijn in de land- en tuinbouw, de schilderbranche, de olie-industrie, de scheepvaart en de luchtvaart. De toxische stoffen bereiken via de longen, darmen of de huid de bloedbaan en kunnen uiteindelijk het menselijk zenuwstelsel inactiveren. De gevolgen zijn desastreus. Het toxisch syndroom kan uiteindelijk de dood tot gevolg hebben. 

Noodklok luiden

Oprichter Ronald van der Kuil van het Functioneel Neurologisch Instituut luidt de noodklok.“Ik signaleer een opvallende stijging van het aantal patiënten dat lijdt aan het toxisch syndroom. Patiënten zijn onder meer werkzaam in de land- en tuinbouw, de schilderbranche, de scheepvaart en de luchtvaart. Met name het aantal patiënten afkomstig uit de luchtvaart baart zorgen. We hebben hier inmiddels aardig wat stewardessen en piloten over de vloer gehad, tot uit IJsland aan toe. Het is schrikbarend om te zien hoe slecht deze mensen eraan toe zijn.” Van der Kuil vindt dan ook dat niet langer gewacht kan worden met goed wetenschappelijk onderzoek naar het causale verband tussen toxische stoffen en de symptomen, die zich voordoen bij het toxisch syndroom. “Als het toxisch syndroom zich in dit tempo doorzet, dan gaat het een ontwrichtend effect op de maatschappij hebben. Denk dan onder meer aan levens van patiënten die worden verwoest, een reëel risico op onverantwoorde toestanden in het luchtruim en een onevenredig beslag op ons zorg- en socialezekerheidsstelsel.”

Grote verscheidenheid

Mede door alle publiciteit is Defensiepersoneel, dat door blootstelling aan chroom-6 ziek is geworden, wellicht het bekendste voorbeeld van het toxisch syndroom. “Qua impact staat dit voorbeeld echter in de schaduw van het bestaan van het toxisch syndroom in andere sectoren,” aldus Van der Kuil. “Zeer recent nog is bijvoorbeeld in de media uitgebreid bericht over een vermeende relatie tussen blootstelling aan landbouwgif en de ziekte van Parkinson. Uit wetenschappelijke studies staat inmiddels vast dat blootstelling aan bestrijdingsmiddelen een aanmerkelijk grotere kans oplevert op de ziekte van Parkinson of een van de tientallen verwante neurologische aandoeningen. Bij langdurig werken met landbouwgif is de kans op Parkinson zelfs met 50 procent verhoogd.” Parkinson is in geïndustrialiseerde landen de snelst toenemende neurologische ziekte. Door de ziekte verliezen patiënten hersencellen, waardoor allerlei processen zoals bewegen minder vanzelf gaan. Trillende handen, verstijving, tragere bewegingen en moeilijk lopen zijn enkele van de motorische verschijnselen. Ook andere klachten kunnen optreden, zoals dementie en depressie.

Q-koorts

Maar ook bij fenomenen als bijvoorbeeld Q-koorts en het sick building syndroom speelt blootstelling aan toxische stoffen een belangrijke rol volgens Van der Kuil. “En recente inzichten duiden op een vermoeden van een relatie tussen de aanwezigheid van aluminium in koffiecupjes en maagzuurbinders en het ontstaan van de spierziekte ALS en de ziekte van Parkinson. En wat te denken van de luchtvaart? Zowel de vliegtuigbemanning als passagiers ademen verbrande oliedampen met toxische stoffen in. Alleen al in Nederland lijden naar schatting 35.000 personen aan het toxisch syndroom als gevolg van het regelmatig vliegen. In heel Europa gaat het om ongeveer een miljoen mensen, die dankzij vervoer door de lucht aan het toxisch syndroom leiden.”

Weinig kennis

Vanuit de medische wereld is er volgens de oprichter van het Functioneel Neurologisch Instituut nauwelijks onderzoek gedaan naar het toxisch syndroom. “De bezorgdheid over de relatie tussen organofosfaten en het toxisch syndroom komt dan ook primair vanuit de toxicologische en chemische hoek. Beroepsziekten, zoals het toxisch syndroom, worden als gevolg van het ontbreken van een causaal verband, in de medische wereld onvoldoende belicht.” Alhoewel algemeen wordt erkend dat de luchtkwaliteit van groot belang is, is nog te weinig bekend over de wijze van interactie van verschillende luchtdeeltjes, bijvoorbeeld toetreding van zogenaamde ‘bleed air’ in de vliegtuigcabine, en de katalyserende werking, die hiervan uitgaat.  

Onderzoeksprogramma broodnodig

Zelfs bij neurofysiologen is over het algemeen niet bekend dat symptomen, veroorzaakt door organofosfaten, leiden tot het toxisch syndroom. Dit is symptomatisch voor de status van en het kennisniveau over het toxisch syndroom. De complexiteit van het toxisch syndroom brengt een aantal dimensies met zich mee, die volgens Van der Kuil schreeuwen om nader onderzoek. “Allereerst is daar het absoluut ontwrichtende karakter van het toxisch syndroom als het gaat om iemands functioneren in gezin en/of werk. Het palet aan klachten dat het toxisch syndroom met zich meebrengt, zoals hoofdpijn, spierklachten, duizeligheid, tunnelvisie, verminderd evenwicht, gastro-intestinale klachten, hartkloppingen, slaapbehoefte, neuro-cognitieve klachten (emotionaliteit, depressies) en cognitieve disfuncties) ruïneert de kwaliteit van leven van mensen, die lijden aan het toxisch syndroom.” Daarnaast blijkt er volgens Van der Kuil sprake van een relatie tussen het aantal uren dat iemand wordt geconfronteerd met toxische stoffen en het ontstaan van dan wel een toename van de klachten. “De klachten nemen toe bij frequente confrontatie en verminderen zodra iemand tijdelijk of permanent niet meer geconfronteerd wordt met toxische stoffen.” 

Geld

Tot slot is er sprake van een groot gebrek aan kennis als het gaat om de relatie tussen het toxisch syndroom en blootstelling aan toxische stoffen. “Vanuit het perspectief van volksgezondheid is verder wetenschappelijk onderzoek dan ook absoluut noodzakelijk om duidelijkheid te verschaffen over deze mogelijk nieuwe beroepsziekte ten gevolge van chronische blootstelling aan toxische stoffen.” Om die reden heeft Van der Kuil namens het Functioneel Neurologisch Instituut dan ook een PhD-onderzoeksprogramma gepland om onderzoek te doen naar het causaal verband tussen de bij het toxisch syndroom behorende symptomen en blootstelling aan toxische stoffen. Hij heeft inmiddels vooraanstaande wetenschappers van Manchester Metropolitan University, Mount Royal University (Calgary, Canada) en de Rijksuniversiteit Groningen aan zijn zijde gevonden en de oprichting van de Brain Toxicity Research Foundation (Stichting Research Neurotoxiciteit) is aanstaande. “Er zijn inmiddels ver uitgewerkte ideeën over de invulling van het onderzoeksprogramma. Waar het nog aan ontbreekt zijn fondsen om echt te kunnen starten. Namens de partijen, die zich achter het programma scharen kom ik dan ook graag in contact met organisaties, instituten, bedrijven, particulieren of subsidieprogramma’s die een rol kunnen spelen bij de financiering van het onderzoeksprogramma.”