Gentherapie blijkt effectief bij genezing van ernstige zenuwschade

Ernstige zenuwschade kan in de nabije toekomst sneller 'spontaan' genezen. Twee Nederlandse onderzoekcentra werken samen aan dit zenuwhersel met behulp van gentherapie. Daardoor zal het straks mogelijk worden dat een patiënt beter en met minder restschade herstelt van de gevolgen van een ongeval, waarbij zenuwen zijn losgescheurd uit het ruggenmerg en waardoor bijvoorbeeld de armfunctie goeddeels verloren is gegaan. 

De onderzoekers van het Nederlands Hersensinstituut (NHI) in Amsterdam en het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hebben belangwekkende resultaten van hun werk gepubliceerd in het medische tijdschrift Brain. Ze beschrijven daarin hoe zij bij een rat met (aangebrachte) zenuwschade voor de allereerste keer een neurochirurgische ingreep combineerden met gentherapie. Daarbij kon de overleving van zenuwcellen en het herstel ('regeneratie') van zenuwvezels over een lange afstand worden gestimuleerd. De wetenschappers noemen hun experimenten, die nu nog uitsluitend in het laboratorium plaatsvinden met proefdieren, 'een belangrijke stap richting de verdere ontwikkeling van nieuwe behandeltherapieën voor mensen met zenuwschade'. 

Losscheurende zenuwen

Volgens neurobioloog prof. dr. Joost Verhaagen van het Nederlands Herseninstituut komt het losscheuren van zenuwen uit het ruggenmerg, als gevolg van een ongeval, veelvuldig voor. "De zenuwschade kan optreden na een ernstig verkeersongeluk of doordat de persoon bijvoorbeeld van een paard valt. Ook wordt het dikwijls gezien na allerlei sportongelukken. Als gevolg hiervan verliezen zulke patiënten de armfunctie en worden zij belemmerd in het uitvoeren van allerlei dagelijkse handelingen, zoals het drinken van een kop koffie." Ook ontstaat dergelijke zenuwschade tijdens de geboorte. Professor Verhaagen stelt dat het nog wel enige jaren zal duren voordat herstel van beschadigde grote zenuwen via gentherapie mogelijk wordt. 

Redden afstervende zenuwcellen

Ook zou de nieuwe vinding in de toekomst van betekenis kunnen zijn voor mensen met een dwarslaesie. Op dit moment is een chirurgische ingreep de enige beschikbare behandeling bij patiënten, die een beschadiging hebben van de armzenuwen. “Na zo’n ingreep moeten zenuwvezels afstanden van vele centimeters overbruggen voordat zij de spieren bereiken”, legt onderzoeker Ruben Eggers van het Nederlands Herseninstituut uit. “Het was al langer bekend dat zenuwcellen, waar opnieuw zenuwvezels uit moeten groeien, in grote aantallen verloren gaan. Ze lopen vast in de zenuw en bereiken hierdoor de spieren niet. Het herstel van de armfunctie is dan ook vaak teleurstellend en onvolledig. Door de neurochirurgische ingreep te combineren met gentherapie kunnen bij ratten veel van de afstervende zenuwcellen worden gered en wordt tegelijkertijd het herstel van de zenuwvezels in de richting van de spier gestimuleerd.