Glutenintolerantie en coeliakie maken het leven ongemerkt zuur

Een van de belangrijkste functies van het immuunsysteem is om het lichaam te beschermen tegen indringers van buitenaf. Het kan voorkomen dat het immuunsysteem, bijvoorbeeld als gevolg van een slechte darmgezondheid, voedsel dat vaak wordt gegeten, gaat herkennen als een gevaarlijke indringer. Het resultaat hiervan is dat het immuunsysteem voortdurend blijft vechten.

Na verloop van tijd kan het belegerde, overactieve immuunsysteem zich grillig gaan gedragen en lichaamsweefsel gaan aanvallen. Het meest voorkomende voorbeeld voor bijvoorbeeld mensen met de ziekte van Hashimoto betreft gluten, het eiwit dat voorkomt in tarwe en tarweachtige granen, waaronder spelt, kamut, rogge, gerst, triticale en haver.

Aangezien de immuunreactie in feite wordt veroorzaakt door het ‘gliadine’-gedeelte van gluten, is 'gluten' eigenlijk een verkeerde benaming. Omdat 'gluten' inmiddels tot een populair begrip is uitgegroeid, spreken we in de rest van dit artikel echter over ‘gluten’. Talrijke onderzoeken uit verschillende landen laten een sterk verband zien tussen glutenintolerantie en de ziekte van Hashimoto. Omdat de moleculaire structuur van gluten zo sterk lijkt op die van de schildklier, is het echter heel goed mogelijk dat er een verkeerde diagnose wordt gesteld.

In de bloedbaan

Elke keer dat onverteerd gluten per ongeluk in de bloedbaan terechtkomt, reageert het immuunsysteem door dit te vernietigen. Dat komt omdat gluten niet in de bloedbaan thuishoort, maar via sterk doorlatende darmwanden of een lekkende darm (leaky gut) toch in de bloedbaan terecht kan komen. Bij mensen met een genetische aanleg voor glutenintolerantie, naar schatting tot 81 procent van de West-Europeanen en Amerikanen, verzwakt gluten zelf het darmkanaal, waardoor de doorlaatbaarheid toeneemt. Deze mensen lopen risico op het ontwikkelen van glutenintolerantie of coeliakie, een vorm van glutenintolerantie waarbij een auto-immuunrespons in de dunne darm optreedt. 

Coeliakie treft tot 1 procent van de West-Europese en Amerikaanse bevolking. Aangezien de symptomen zich echter lang niet altijd manifesteren, is naar schatting slechts 1 op de 8 patiënten op de hoogte van hun aandoening. Onderzoek wijst uit dat maar liefst 35% van de westerse bevolking wordt geconfronteerd met glutenintolerantie. Dat percentage neemt zelfs toe tot meer dan 50 procent als een persoon een hoog risico loopt of symptomen vertoont. De meeste mensen denken dat intolerantie een darmprobleem is, maar voor velen veroorzaakt het andere problemen, zoals ontstekingen in de gewrichten, huid, luchtwegen of hersenen. 

Genetische aanleg

Het is belangrijk om te weten of u een genetische aanleg voor glutenintolerantie heeft. Dit kunt u achterhalen door middel van een test die het Functioneel Neurologisch Instituut aanbiedt. Als er sprake blijkt van genetische aanleg, dan moet u gluten gedurende uw gehele leven vermijden. Als een persoon met glutenintolerantie of coeliakie regelmatig gluten eet, wordt diens immuunsysteem constant op code rood gehouden, wat betekent dat het immuunsysteem vrijwel continu hard aan het werk is. Uiteindelijk kan dit leiden tot de ziekte van Hashimoto: wanneer immuun-antistoffen gluten markeren voor verwijdering, stimuleren ze ook de productie van antilichamen tegen de schildklier (omdat de schildklier en gluten qua structuur zo veel op elkaar lijken). Met andere woorden, elke keer dat gluten wordt genuttigd, lanceert het immuunsysteem niet alleen een aanval tegen gluten, maar ook tegen de schildklier. Wat nog erger is, is dat de immuunreactie op gluten tot zes maanden kan aanhouden, elke keer dat ze worden genuttigd. 

Dieetadvies

Het Functioneel Neurologisch Instituut raadt patiënten met de ziekte van Hashimoto aan om gluten ter behoud van hun schildklier helemaal links te laten liggen. Zelfs een kleine hoeveelheid gluten nuttigen is problematisch, aangezien zelfs een kleine hoeveelheid het onomkeerbare afsterven van het schildklierweefsel tot gevolg kan hebben. Het beste advies is om het eliminatie-/provocatiedieet te volgen, waarbij gluten gedurende twee maanden uit het dieet wordt verwijderd om het vervolgens weer toe te voegen en de reactie hierop scherp in de gaten te houden. Het vermijden van gluten geneest de ziekte echter niet. Het helpt echter wel om het immuunsysteem te temmen, zodat de gluten het schildklierweefsel niet meer aantast.

Voor patiënten met de ziekte van Hashimoto raadt het Functioneel Neurologisch Instituut aan om ook caseïne uit het eetpatroon te bannen. Dit eiwitmolecuul in alle vormen van zuivel beïnvloedt immers de gezondheid van de schildklier. Kortom, door zowel een gluten- als eiwitvrij dieet te volgen, heeft u de beste kans om de ziekte van Hashimoto onder controle te houden.