Hersenen overdrijven gebeurtenissen om ze beter te onthouden

Waarom vertelt iemand dat hij een vis van 1,5 meter ving, terwijl de vangst toch echt een stuk kleiner was? Nieuw onderzoek wijst uit dat mensen niet per se bewust overdrijven, ons brein overdrijft ‘uit zichzelf’ om gebeurtenissen beter te onthouden. Dat schrijven neurowetenschappers van de Universiteit van Oregon en de New York-universiteit in het Journal of Neuroscience. Door dat overdrijven kunnen je herinneringen weleens flink afwijken van de realiteit. De onderzoekers toonden dit aan bij een labexperiment waarbij proefpersonen twee taferelen voorgeschoteld kregen: een gezicht met een kleur, en hetzelfde gezicht met een andere, maar bijna dezelfde kleur. Elke dag interviewden de onderzoekers de proefpersonen en daarna kregen de proefpersonen de gezichten weer te zien. Wat bleek: de herinnering van het gezicht werd elke dag beter. De proefpersonen onthielden steeds meer details.

Overdrijven

Dat klinkt zo verrassend nog niet. Natuurlijk herinneren we gezichten beter als we elke dag oefenen. Maar de onderzoekers kwamen er tijdens de interviews met de proefpersonen ook achter dat de betere herinneringen overdrevener waren. Hoe meer details de proefpersonen van de gezichten herinnerden, hoe overdrevener ze het kleurverschil uitlegden, zo overdreven dat het niet meer overeenkwam met de werkelijke kleuren.

Bovendien hielden ze de interviews niet aan een tafel, maar in een fMRI-scanner. Die kan de hersenactiviteit van de proefpersoon in beeld brengen. Hoe duidelijker herinneringen waren, hoe meer de patronen in de hersenactiviteit van elkaar verschilden. Dat wijst erop dat mensen zich dezelfde gebeurtenis anders herinneren. De wetenschappers noemen dit de subjectiviteit van ons geheugen.

Complex netwerk

Nils Müller, neurowetenschapper aan de Radboud Universiteit en niet betrokken bij de nieuwe studie, legt uit hoe dit werkt. “De hersenen zijn een complex netwerk aan neuronen. Prikkels van de buitenwereld worden opgeslagen in een groep neuronen. Waar de ene groep codeert voor de ene herinnering, codeert de andere groep voor een andere herinnering. Als je je wat herinnert, activeert je brein de desbetreffende groep neuronen. Op elkaar lijkende herinneringen zullen voor een groot deel gerepresenteerd worden door dezelfde neuronen, met het gevaar dat onze hersenen verschillende herinneringen als dezelfde gaan zien.”

Daar hebben onze hersenen dus een oplossing voor: ook al lijken gebeurtenissen nog zo op elkaar, onze hersenen slaan ze verschillend op. Een neveneffect is dan wel dat die herinneringen worden vervormd. “Evolutie heeft ergens een optimum gevonden tussen realisme en ordening van onze herinneringen.”

Dit soort onderzoek laat zien dat onze herinneringen geen directe kopie van de realiteit zijn. Müller: “Sinds ik onderzoek doe naar ons geheugen ben ik steeds voorzichtiger geworden met mijn eigen herinneringen. Want ik weet hoe gebrekkig die zijn. Als ik ruzie heb, bijvoorbeeld, probeer ik me ervan bewust te zijn dat ik misschien wel fout zit omdat ik een situatie verkeerd onthouden heb.”

Bron: Volkskrant