Is nieuws slecht voor je hersenen?

Nieuws is even verslavend voor je brein als suiker voor je lichaam. En op lange termijn minstens even schadelijk. Dat is althans wat Rolf Dobelli ons wil doen geloven, de auteur van mindfulnessboeken als ‘De kunst van goed leven’ en ‘De kunst van het heldere denken’. Met zijn meest recente boek ‘Het nieuwsdieet’ wil hij ons wegloodsen van onze dagelijkse nieuwsdosis zodat we weer tijd vrijmaken voor wat echt telt in het leven. Modegril of goed idee?

“De gemiddelde man of vrouw besteedt 60 tot 90 minuten per dag aan het lezen van nieuwsberichten. Als je dat optelt op weekbasis, is dat een volledige werkdag. Op jaarbasis een maand. Dat is gigantisch veel tijd. Maar stel jezelf nu eens de vraag: van de duizenden nieuwsartikels die je zo het voorbije jaar gelezen hebt, kan je er daarvan tien aanhalen die jou hebben geholpen om betere beslissingen te nemen in het dagelijkse leven? En snap je de wereld beter nu? Heeft het nieuws jouw leven gemakkelijker en overzichtelijker gemaakt?” Toegegeven, we moeten Rolf Dobelli het antwoord schuldig blijven.

News is bad for you

Zelf besloot hij een tiental jaar geleden dat het welletjes was geweest met het nieuws. Er volgde een eerste essay op zijn blog: Avoid News met de sprekende tussentitel News is to the mind what sugar is to the body. Hierover publiceerde The Guardian een onlineartikel in april 2013, News is bad for you, wat ironisch genoeg het meest gelezen krantenartikel van dat jaar zou worden. In Nederland durfde het NRC het aan om het essay integraal in de krant te publiceren. Dobelli vergaarde er nieuwe fans mee, die prompt hun abonnement op het NRC opzegden, maar velen waren ook vol lof over het feit dat een krant het aandurfde om zo’n artikel te publiceren. Maar wat is er nu van waar?

Verslavend nieuws

Is nieuws in zijn huidige, vaak digitale format, zo gevaarlijk voor ons brein? Dobelli noemt het zelfs even verslavend en gevaarlijk als alcohol. “Ik wilde een metafoor gebruiken die mensen zouden begrijpen”, vertelt hij wanneer we hem ontmoeten in Amsterdam. “Het past niet voor 100% maar wel op heel veel manieren. Het is gevaarlijk omdat veel mensen verslaafd raken aan die continue informatiestroom. Als je het niet kan laten om elk uur of elke twee uur te checken wat er in de wereld gebeurt, ben je verslaafd, zo simpel is het. Ten tweede verstoren nieuwsberichten, net als alcohol, de normale werking van het brein. Je traint je hersenen namelijk op het continu verwerken van kleine beetjes informatie. Niets graaft door, maar je krijgt wel een overload aan oppervlakkige berichten waar je eigenlijk weinig tot niets aan hebt.

Je brein trainen

Train je je brein daarop, dan verleer je het om geconcentreerd met iets bezig te zijn. Veel nieuwsjunkies, en ik was er vroeger een van, zijn niet meer in staat om bijvoorbeeld een tekst van tien pagina’s te lezen.” Een bewering die bevestigd wordt door een recent onderzoek van de Universiteit Gent en de Universiteit Antwerpen. Zij bestudeerden drie jaar lang het smartphonegebruik en de studieresultaten van 1637 studenten en zagen dat studenten die aangaven veel tijd door te brengen op hun smartphone gemiddeld zo’n 9% lager scoorden op hun examens (61 versus 69,8%). Is de aandachtsfragmentering een gevolg van de bijna onuitputtelijke keuzevrijheid die het internet biedt? “Ongetwijfeld.”

Mentaal speelt er echter meer. “Digitaal nieuws is doorgaans kort en staat bomvol links die de aandacht afleiden. Je klikt en leest en klikt en leest en voor je het goed en wel beseft, weet je niet meer welk artikel je initieel aan het lezen was. Bovendien speelt de confirmation bias (de neiging om alleen de artikels te lezen die aansluiten bij de mening die je over een bepaald feit al hebt) online enorm omdat algoritmes maken dat we vooral geconfronteerd worden met nieuws dat aansluit bij onze interessesfeer.

Evolutietheorie

En dan is er nog de negativity bias die stelt dat ons brein veel aandachtiger reageert op negatief dan op positief nieuws. Een gegeven dat verklaard kan worden vanuit de evolutietheorie, aangezien negatief nieuws destijds vaak levensbedreigend was en als belangrijker werd ervaren dan nieuws waar je alleen maar blij van wordt. Tel al die dingen op en je krijgt een beter beeld van de mate waarin nieuws ons wereldbeeld vertekent en zorgt voor een continu gevoel van mentale onrust.

Nieuwsjunkies willen graag de wereld begrijpen en denken dat het nieuws hen daarbij zal helpen, maar het tegendeel is waar. De informatie die je aangereikt krijgt, is altijd onvolledig, te oppervlakkig en vaak geschreven door mensen die onder zo’n tijdsdruk werken dat ze niet de ruimte hebben gekregen om zich te verdiepen in het thema. Je kan het vergelijken met luchtbellen aan het wateroppervlak. Journalisten zien ze en berichten erover, maar hebben geen idee wat er onder water gebeurt om de bellen te veroorzaken. Terwijl net dat hetgeen is dat je eigenlijk moet weten. Langere, diepgravendere artikels, boeken en documentaires peilen er wel naar. Je steekt beter daar je tijd in.”

Bron: Marieclaire.be