Onderzoek naar het brein van levensbelang

Ons brein – een sponzige massa van anderhalve kilo – is de meest complexe, levende structuur in het bekende universum. Met een grotere opslagcapaciteit dan een supercomputer en een netwerk aan verbindingen dat elk sociaal netwerk ver overtreft, stellen de hersenen de mens in staat tot enorme prestaties —van maanwandelingen en het in kaart brengen van het menselijk genoom tot het creëren van meesterwerken in de kunst, literatuur en muziek.

Lichaam besturen

Wetenschappers weten nog altijd niet waar de grenzen liggen van waar het brein toe in staat is. Dit slimme orgaan bestuurt in zijn eentje alle aspecten van het lichaam; van hartslag en eetlust tot emotie, leren en geheugen. De hersenen bepalen de reactie van het immuunsysteem op ziekte en, deels, hoe we reageren op medische behandelingen. Ze creëren onze gedachten, onze hoop, onze dromen en onze verbeelding. Dat de hersenen dit allemaal kunnen is wat ons tot mensen maakt.

Hersenwetenschappers, zoals die bij het Nederlands Herseninstituut, specialiseren zich in het bestuderen van de hersenen en het zenuwstelsel. We staan voor de lastige opgave te ontcijferen hoe het brein allerlei processen in het lichaam precies aanstuurt. In de loop der jaren heeft de hersenwetenschap al grote vooruitgang geboekt. Toch willen we beter begrijpen hoe de bijna 100 miljard zenuwcellen in de hersenen geboren worden, groeien en verbindingen maken. Ze bestuderen hoe deze cellen zichzelf organiseren tot effectieve, functionele netwerken, die doorgaans een leven lang blijven werken.

Onderzoek

Het uiteindelijke doel van onderzoek is het begrijpen van menselijk gedrag. Hoe stellen netwerken van hersencellen ons in staat om te lezen en te praten? Hoe en waarom bouwen we relaties op? Hoe denken we, herinneren we ons dingen, wanhopen we en motiveren we? Onderzoekers ontdekken gaandeweg mogelijke oorzaken van aandoeningen van lichaam en hersenen, maar ook manieren om die te voorkomen of genezen. Soms wordt vooruitgang geboekt door middel van een nauwkeurige planning, uitgevoerd door middel van officiële onderzoeksprogramma’s. Echter, vaak verloopt de wetenschap door toeval, die onverwachte maar belangrijke verrassingen creëert. Deze ontdekkingen onthullen nieuwe ingangen voor verder onderzoek, en uiteindelijk nieuwe mogelijkheden voor toepassing in ziekte en gezondheid. Bovendien zetten ze een eeuwenoude wetenschappelijke zoektocht voort naar een antwoord op de vraag hoe de wereld om ons heen in elkaar zit.

Het belang van hersenwetenschap

We kunnen het belang van hersenonderzoek niet voldoende benadrukken. Er zijn meer dan 1.000 aandoeningen van de hersenen en het zenuwstelsel die leiden tot meer ziekenhuisopnames dan welke andere ziekte dan ook, inclusief hartkwalen en kanker. In 2015 schatte de Wereldgezondheidsorganisatie dat maar liefst 1 miljard mensen wereldwijd getroffen worden door een aandoening van de hersenen. In feite vormen zij 11% van alle ziekten van de wereld, psychische aandoeningen en verslavingsziekten niet meegerekend.

De kosten die deze ziektes met zich meebrengen zijn overal ter wereld enorm. Zo schatte de European Brain Council bijvoorbeeld dat de kosten verbonden aan deze aandoeningen alleen al in Europa in 2017 zo’n 336 miljard euro per jaar bedroegen. 

Gezondheidszorgkosten verlagen

Vorderingen in het onderzoek zouden deze kosten kunnen verminderen. Als het alleen al mogelijk zou zijn om het begin van de ziekte van Alzheimer met vijf jaar uit te stellen, zou dat jaarlijks alleen al in de VS $50 miljard aan gezondheidszorgkosten besparen. Aangezien de mensen vrijwel overal ter wereld langer leven, kost Alzheimer een veelvoud van dit bedrag.

Dit zijn allemaal lage schattingen vanwege het gebrek aan zowel statistische gegevens als aan medische behandelingen in de ontwikkelingslanden. Als deze landen betere toegang krijgen tot gezondheidszorg zal het aantal patiënten dat zorg nodig gaat krijgen toenemen, waarmee ook de behoefte zal toenemen aan onderzoek om ziektes te begrijpen en effectief te behandelen.

Bron: Nederlands Herseninstituut