Wees zuinig op uw schildklier

Deze vlindervormige klier weegt slechts tien tot twintig gram, maar is van onschatbare waarde voor de menselijke fysiologie. De schildklier functioneert als een bougie in uw energieproductie. De Grieken noemden de schildklier 'thyreos', wat 'schild' betekent, en dat is een passende omschrijving. De schildklier, die zich uitstrekt over het gebied van de adamsappel, heeft de vorm van een schild en functioneert ook als zodanig. 
De schildklier bepaalt de snelheid van het lichaam. Als u het koud heeft, trapt de schildklier als het ware het gaspedaal in om meer warmte te creëren. Als u een virus heeft, start de schildklier de motor van uw immuunsysteem. En als u erg gestrest bent, trapt de schildklier juist op de rem, zodat u als het ware niet uw motor opblaast op de linkerrijstrook. Vervolgens stuurt de schildklier u langzaam maar zeker naar de rechterrijstrook.

Complexe klier

De schildklier regelt niet alleen de snelheid van de energieproductie, en houdt niet alleen de lichaamstemperatuur op peil, maar helpt ook de groei van kinderen te reguleren en heeft een diepgaande invloed op de hersenchemie, waardoor stemmingen en emoties worden beïnvloed. De schildklierfunctie richt zich op het gehele lichaam, en houdt rekening met het immuunsysteem, de hormoonbalans en de hersenfunctie. De schildklier is van invloed op veel verschillende systemen binnen het lichaam. Wanneer de schildklier slechter werkt, werken veel andere systemen (zoals de spijsvertering en de hormoonhuishouding) ook slechter. De schildklier is een van de meest complexe hormoonproducerende, oftewel endocriene, klieren in het lichaam. Dit is waarschijnlijk de reden waarom veel mensen niet precies begrijpen hoe hij werkt. Het belangrijkste om te onthouden over de schildklier is dat deze zeer gevoelig is voor de kleinste veranderingen in uw lichaam. Dat moet hij ook wel zijn; dat is immers zijn functie. Naar schatting bij 27 miljoen West-Europeanen functioneert de schildklier echter niet goed. Als de schildklier te traag is, spreken we van een aandoening genaamd 'hypothyreoïdie', in de volksmond ook wel aangeduid met hypo. Als de schildklier daarentegen te snel is, spreken we van een aandoening genaamd 'hyperthyreoïdie', in de volksmond ook wel aangeduid met hyper. In dit artikel gaan we dieper in op de eerste categorie. 

Symptomen lage schildklierfunctie

Het Functioneel Neurologisch Instituut behandelt relatief veel patiënten met een schildklieraandoening. Bij het diagnosticeren van een schildklieraandoening is het belangrijk om een goed beeld te hebben van zowel de symptomen als de medische geschiedenis van een patiënt. Het komt met grote regelmaat voor dat patiënten reeds enkele tientallen jaren met grote gezondheidsklachten kampen, zonder dat ooit een schildklieraandoening is gediagnosticeerd. Een juiste diagnose is van groot belang om de weg naar herstel met succes te kunnen inzetten. Het Functioneel Neurologisch Instituut maakt hiervoor mede gebruik van bloedchemiepanels en andere testen. Maar wat zijn nu eigenlijk de meest voorkomende symptomen van een lage schildklierfunctie?
- Vermoeidheid
- Hardnekkige gewichtstoename ondanks het volgen van een caloriearm dieet 
- Ochtendhoofdpijn die afneemt naarmate de dag vordert
- Depressie
- Constipatie
- Onregelmatige menstruatie
- Overgevoeligheid voor koud weer 
- Slechte bloedsomloop en gevoelloosheid in handen en voeten
- Spierkrampen in rust
- Verhoogde vatbaarheid voor verkoudheid en andere virale of bacteriële infecties en moeite hiervan te herstellen
- Slechte wondgenezing
- Overmatige hoeveelheid slaap nodig om goed te functioneren
- Chronische spijsverteringsproblemen, zoals een tekort aan maagzuur 
- Droge, jeukende huid
- Droog of broos haar
- Haar valt gemakkelijk uit
- Lage lichaamstemperatuur (gemeten onder de oksel)
- Oedeem, vooral zwelling van het gezicht (myxoedeem)
- Uitval van het buitenste deel van de wenkbrauwen
- Hartkloppingen
- Trillen
- Verhoogde polsslag, zelfs in rust
- Nervositeit en emotionele stress
- Slapeloosheid
- Nachtzweten

Zoeken naar oorzaak in plaats van symptoombestrijding

De conventionele benadering bij het behandelen van patiënten met een schildklieraandoening is al vele jaren het behandelen van de schildklier zelf; hierbij normaliseren ook de andere systemen die de schildklier beïnvloedt. Dat kan werken als de schildklierhormonen echt nodig zijn, maar vaak worden ze ten onrechte voorgeschreven, waardoor ze op de lange termijn mogelijk meer kwaad dan goed doen. Schildkliervervangende hormonen zijn voor veel artsen de eerste verdedigingslinie. Maar als deze benadering wordt gekozen, heeft de arts geen oog voor de mogelijke oorzaak van de verminderde werking van de schildklier: een onregelmatige immuuninfectie, een slecht bloedsuikermetabolisme, darminfecties, bijnierproblemen of een hormonale disbalans kunnen bijvoorbeeld allemaal de schildklierfunctie onderdrukken. Bij zowel traditionele als alternatieve behandelingen wordt de schildklier vaak behandeld als een auto-onderdeel. Als een arts geen aandacht heeft voor waar de symptomen van de schildklieraandoening vandaan komen, maar op de automatische piloot levothyroxinenatrium (Synthroid, Armor, Levoxyl) voorschrijft, staat dit echter gelijk aan het verwijderen van het motorstoringslampje in plaats van de motor te onderzoeken. De aandoeningen die de symptomen van hypothyreoïdie veroorzaken, vereisen waarschijnlijk veranderingen in levensstijl en blijvende voedingsondersteuning.

Schildklierfuncties

De schildklier vervult een groot aantal functies binnen het menselijk lichaam. Dit is dan ook direct de reden dat niet-gediagnosticeerde hypothyreoïdie zoveel gevolgen kan hebben. In het hiernavolgende deel zetten we de belangrijkste schildklierfuncties voor u op een rij:

1. Botmetabolisme: de schildklier produceert en slaat calcitonine, een calcium regulerend hormoon, op. De bijschildklier, een andere klier, regelt de calciumspiegels in het bloed.

2. Maagdarmfunctie: chronische obstipatie is een veel voorkomende klacht van mensen met een te trage schildklier. Er is meer tijd nodig om voedsel door de darmen te bewegen. Dit verhoogt de kans op darminfecties als gevolg van schadelijke gisten en bacteriën. En dit leidt vervolgens weer tot ontstekingen, slechte opname van voedingsstoffen en een verhoogd risico op voedselintoleranties.

3. Mannelijk voortplantingsstelsel: bij mannen is aangetoond dat hypothyreoïdie de zin in seks vermindert, en impotentie en een gering aantal zaadcellen veroorzaakt. Hypothyreoïdie is weliswaar zeldzaam bij mannen, maar moet worden uitgesloten als bij een man een disbalans in testosteron en oestrogeen wordt geconstateerd.

4. Lever en galblaas: de lever heeft verschillende kanalen waardoor hormonen worden gemetaboliseerd, gifstoffen worden gefilterd en het bloed wordt gereinigd. Bijproducten van deze processen worden in de galblaas gedumpt voor definitieve verwijdering. Een lage schildklierfunctie verzwakt dit gehele proces, waardoor de lever en galblaas traag werken, verstopt raken en bijdragen aan de vorming van galstenen. Omdat schildklierhormonen in de lever worden omgezet in een bruikbare vorm, creëert hypothyreoïdie dus als het ware een vicieuze cirkel.

5. Groeihormonen: het menselijk lichaam heeft groeihormoon nodig voor het regenereren van cellen en weefsels. Deze antiverouderingshormonen worden gestuurd naar de plekken waar celaanmaak en -groei nodig zijn. Groeihormoon stimuleert vervolgens de synthese van de insuline-achtige groeifactor (IGF-1) in de lever om de klus te klaren. Tijdens dit omzettingsproces kan een onvoldoende hoeveelheid schildklierhormonen de boel verpesten. Voor de aanmaak van de IGF-1 is een gezonde hoeveelheid schildklierhormonen nodig.

6.    Vetverbranding: hypothyreoïdie vertraagt het algehele metabolisme en de vetverbranding van het lichaam. De bijnierhormonen epinefrine en norepinefrine die vetverbranding bevorderen, verliezen kracht wanneer de schildklier onderactief is. Een lage schildklierfunctie maakt het voor het lichaam moeilijker om vet te verbranden doordat de plekken op de cellen die reageren op lipase, een enzym dat vet metaboliseert, worden afgesloten. Het onvermogen om vet te verbranden voor het maken van energie draagt ook bij aan vermoeidheid en een chronische hunkering naar zoet en zetmeelrijk eten. Omdat hypothyreoïdie het menselijk groeihormoon belemmert, is het opbouwen van spieren door inspanning moeilijk, zo niet onmogelijk, en kan spierverlies optreden.

7.    Insuline- en glucosemetabolisme: het glucose (suiker) metabolisme bepaalt de snelheid waarmee het lichaam glucose verwerkt tot energie. Een vaag hoofd en een slecht geheugen komen vaak voor bij hypothyreoïdie. De hersenen zijn grootverbruiker van glucose, dus als het glucosemetabolisme niet goed werkt, geldt dat ook voor de hersenfunctie. Mensen met een lage schildklierfunctie nemen glucose langzamer op dan normaal en hun cellen gebruiken de energie niet zo gemakkelijk. Hierdoor ontstaat hypoglykemie, oftewel een tekort aan suiker dat beschikbaar is voor energie, met symptomen als vermoeidheid, prikkelbaarheid en een licht gevoel in het hoofd. Het probleem is niet zozeer een tekort aan glucose in het bloed, maar het feit dat de glucose niet in de cellen kan komen. In feite kunnen de resultaten van glucosebloedonderzoeken normaal zijn terwijl de symptomen van hypoglykemie ondertussen wel voortduren. Om te compenseren voor de lage energie, produceren de bijnieren stresshormonen, die de lever activeren om opgeslagen glucose voor energie vrij te geven aan de bloedbaan. Uiteindelijk put dit herhalende scenario de bijnieren uit, evenals de hypothalamus en de hypofyse van de hersenen, die verantwoordelijk zijn voor het orkestreren van vele lichaamsfuncties. Interessant is dat hypothyreoïdie het ook moeilijker maakt om insulinemedicatie af te breken, waardoor diabetici minder hoeven in te nemen dan normaal.

8.    Schildklierhormonen en cholesterol: wanneer de schildklier van een persoon ondermaats functioneert, maakt hij of zij veel sneller vet aan dan hij/zij verbrandt. Dit drijft het gehalte aan triglyceriden, cholesterol en LDL-cholesterol op. Hypothyreoïdie maakt de lever en galblaas traag, zodat vet niet gemakkelijk wordt gemetaboliseerd en uit het lichaam wordt verwijderd. Cellen zijn mogelijk minder ontvankelijk voor het opnemen van LDL, waardoor er te veel ophoopt. Wanneer een persoon met een gezonde schildklierfunctie trek krijgt en energie nodig heeft, kan het lichaam gemakkelijk vet verbranden als brandstof. Maar dit lukt niet met een lage schildklierfunctie. Bij een patiënt met abnormale lipidenpanelen en hypothyreoïdie is het belangrijk om eerst de schildklieraandoening te behandelen, waarna de lipiden in de circulatie vaak weer een normaal niveau bereiken.