Wetenschappers tonen aan: Nederlandse voetballer kreeg dementie door sportcarrière

Postmortaal onderzoek in het brein van oud-profvoetballer Wout Holverda bewijst dat hij dementie kreeg door zijn voetbalcarrière. Een primeur voor Nederland. Oud-voetballer Wout Holverda heeft ernstige dementie ontwikkeld door zijn voetbalcarrière. Kopballen hebben daarbij een grote rol gespeeld. Dat is na zijn overlijden, afgelopen december, vastgesteld door specialisten van het Amsterdam UMC, die het brein van de oud-prof van Sparta Rotterdam onderzochten. Niet eerder werd bij een Nederlandse voetballer zo’n sterk verband gelegd tussen de sportcarrière en dementie – met de dood als gevolg. Wereldwijd is dit nog maar zelden geconstateerd bij voetballers, omdat zij vrijwel nooit toestemming geven voor dit type postmortaal onderzoek.

De afgelopen anderhalf jaar volgde NRC de familie van Wout Holverda. Ook werd gesproken met artsen die betrokken waren bij het onderzoek. Begin deze week volgde de uitslag. Neuroloog Jort Vijverberg noemt de bevindingen „uniek”. Hij heeft andere oorzaken dan Holverda’s sportcarrière kunnen uitsluiten. „We hebben in zijn hersenen schade kunnen zien door terugkerende klappen tegen het hoofd. In dit geval is de voetbalcarrière van Wout Holverda de reden van zijn ziekte.” Dat het koppen van ballen voor die klappen op het hoofd zorgden ligt het meest voor de hand. Vijverberg pleit voor meer onderzoek bij andere voetballers.

Aandoening CTE 

Specifiek is in de hersenen van Holverda de aandoening CTE gevonden, chronische traumatische encefalopathie. In de VS wordt deze ziekte vaak gevonden in de hersenen van overleden sporters die uitkwamen in de National Football League – de hoogste competitie voor American football. Ook is de ziekte geconstateerd in de hersenen van boksers en ijshockeyers. In deze sporten krijgen atleten regelmatig harde klappen tegen het hoofd.

In het voetbal zijn bonden er lang van uitgegaan dat klappen door kopballen of botsingen niet voor dit type schade kunnen zorgen. Uit eerder onderzoek van NRC bleek dat sportbonden, zoals de Europese voetbalbond UEFA, actief hebben bijgedragen aan het vertragen van onderzoek naar hersenletsel. 

Nog veel vragen

De uitkomsten van dit nieuwe onderzoek roepen veel vragen op, zowel voor de wetenschap als de sport. Onduidelijk is bijvoorbeeld nog of bepaalde spelers gevoeliger zijn voor dit type letsel dan anderen. Ook is niet helder of meer voetballers – zonder het te weten – zijn overleden met CTE. Vijverberg: „We hopen dat meer voetballers bereid zijn hun hersenen voor onderzoek te doneren na hun overlijden. Alleen op die manier kunnen we belangrijke vragen over de veiligheid van koppen en voetbal beantwoorden.”

UEFA-richtlijn

In 2020 kwam de UEFA al wel met een richtlijn die het moeilijker maakt voor jeugdspelers om te koppen tijdens trainingen. In het Verenigd Koninkrijk werd besloten tot een kopverbod voor kinderen en later kwam er ook een limiet op koppen (maximaal tien per week) voor profs en amateurs van alle leeftijden. De Nederlandse voetbalbond KNVB heeft nooit voor een verbod gekozen. Medici van de bond vinden dat kinderen technisch goed moeten leren koppen met zachte ballen, zodat ze op latere leeftijd minder schade oplopen.

Ernstige dementie

Wout Holverda maakte tussen 1978 en 1984 meer dan vijftig doelpunten voor Sparta Rotterdam. Hij werd één keer opgeroepen voor het Nederlands elftal. Holverda overleed in december, nadat hij jarenlang ernstige dementie had gehad. Toen NRC hem vorig jaar zomer bezocht in het verpleeghuis, herkende hij zijn kinderen al niet meer. Zijn zoon Robin Holverda: „We weten nu dat onze pa is doodgegaan aan de sport waar hij het meeste van hield. Dat is moeilijk, maar we zijn blij dat het nu duidelijk is. Ik hoop dat dit onderzoek ervoor zorgt dat we uiteindelijk meer weten over het gevaar van kopballen.”

Bron: NRC